Energiegemeenschappen

Energiegemeenschappen van burgers (EGB) en hernieuwbare-energiegemeenschappen (HEG) moeten zich aanmelden bij de Vlaamse Nutsregulator. Dat is wettelijk verplicht vanaf 1 januari 2022 en moet gebeuren binnen 30 dagen na oprichting van de energiegemeenschap.

Wat is een energiegemeenschap?

Samen investeren in duurzame energieoplossingen? Dat kan in een energiegemeenschap. In een energiegemeenschap koop je bijvoorbeeld samen zonnepanelen, gemeenschappelijke laadpalen, een batterij voor de buurt,… Zo kan je samen de kosten delen en de voordelen genieten van een gemeenschap.

Waarom een energiegemeenschap oprichten?

Je kan de kosten van de installatie verdelen over de deelnemers van de gemeenschap. Je werkt samen aan een groenere, slimmere en zuinigere wereld door in te zetten op duurzame energieoplossingen. Een energiegemeenschap brengt mensen samen die zelf lokaal activiteiten rond energie uitoefenen.

Welke soorten energiegemeenschappen zijn er? En wat zijn de voorwaarden?

Er zijn twee soorten energiegemeenschappen: je kan ervoor kiezen om een energiegemeenschap van burgers of een hernieuwbare-energiegemeenschap op te richten. Welke van de twee soorten is het meest geschikt voor jouw situatie? Hieronder vind je de lijst van voorwaarden. Aan de hand daarvan kan je nagaan welk soort energiegemeenschap bij jouw situatie past.

Energiegemeenschap van burgers (EGB)

Een energiegemeenschap van burgers (EGB) is een groep afnemers. Ze verenigen zich om samen bepaalde activiteiten rond energie uit te oefenen: 

• Ze wekken zelf energie op, die ze zelf verbruiken, opslaan, delen en/of verkopen;
• Ze bieden energiediensten aan of nemen eraan deel;
• Ze maken gebruik van gezamenlijke oplaaddiensten voor elektrische voertuigen.

Daarnaast zal een EGB dienstverlener van flexibiliteit of deelnemer aan flexibiliteit of aggregatie kunnen zijn. De regelgeving rond flexibiliteit op het distributienet is nog in volle ontwikkeling.

Een voorbeeld:
Verschillende rusthuizen, kinderdagverblijven, scholen, … verspreid over Vlaanderen verenigen zich binnen een energiegemeenschap van burgers. Ze plaatsen zonnepanelen. De instellingen op de verschillende locaties gebruiken de geproduceerde energie van die zonnepanelen.

Voorwaarden

Wil je een energiegemeenschap van burgers (EGB) oprichten? Dan moet je rekening houden met een aantal voorwaarden.

1. Welke rechtsvorm heeft een EGB? Een EGB is een rechtspersoon:
   1. een EGB is een vennootschap (bv. coöperatieve vennootschap, besloten vennootschap, …) of een vereniging (bv. vzw);
   2. de vennoten of leden van de EGB sluiten daarnaast elk een overeenkomst over hun rechten en verplichtingen met de EGB.
   3. Let op: feitelijke verenigingen (losse groepsverbanden zonder eigen rechtspersoonlijkheid) zoals een familie of een gezin zijn geen energiegemeenschappen. Zij kunnen zich dus niet aanmelden als energiegemeenschap.
       
2. Welk doel heeft een EGB? Een EGB heeft een bepaald hoofddoel:
   1. een EGB moet vennoten of leden van de EGB of de omgeving waar de EGB actief is voordelen op ecologisch, economisch of sociaal gebied opleveren;
   2. een EGB heeft niet als doel winst te maken, tenzij ondergeschikt aan haar hoofddoel.
       
3. Wie kan deelnemen aan een EGB? Dat staat open voor iedereen
   1. burgers (natuurlijke personen), lokale overheden, kleine en middelgrote én grote ondernemingen kunnen deelnemen aan een EGB.
       
4. Wie heeft zeggenschap over een EGB? Dat is beperkt tot bepaalde groepen.
   1. enkel burgers (natuurlijke personen), lokale overheden en kleine ondernemingen mogen een beslissende invloed uitoefenen op de activiteiten van de EGB;
   2. de kleine ondernemingen mogen niet betrokken zijn bij grootschalige commerciële activiteiten en hun voornaamste economische activiteit mag niet in de energiesector zijn;
   3. beslissende invloed duidt op eigendoms- of gebruiksrechten op alle activa van de EGB of delen daarvan, en/of rechten of overeenkomsten die een beslissende invloed verschaffen op de samenstelling, het stemgedrag of de besluiten van de EGB.

Hernieuwbare-energiegemeenschap (HEG)

Een hernieuwbare-energiegemeenschap (HEG) is een groep afnemers. Ze verenigen zich om samen bepaalde activiteiten uitsluitend rond hernieuwbare energie uit te oefenen:

• Ze wekken zelf energie op, die ze zelf verbruiken, opslaan, delen en/of verkopen;
• Ze bieden energiediensten aan of nemen eraan deel;
• Ze maken gebruik van gezamenlijke oplaaddiensten voor elektrische voertuigen.

Ook een HEG zal dienstverlener van flexibiliteit of deelnemer aan flexibiliteit of aggregatie kunnen zijn. De regelgeving rond flexibiliteit op het distributienet is nog in volle ontwikkeling.

Een voorbeeld:

• Een buurt met een woonwijk en kmo-zone richt samen een hernieuwbare-energiegemeenschap op. De betrokken bewoners en bedrijven hebben aandelen van de hernieuwbare-energiegemeenschap die zonnepanelen en een windmolen plaatst. Ze delen de geproduceerde energie onder elkaar. Ze kunnen er ook voor kiezen om andere diensten aan te bieden, bijvoorbeeld oplaaddiensten voor elektrische wagens.
• Een vzw heeft leden die verspreid over heel Vlaanderen wonen. Sommige leden hebben zonnepanelen en willen de energie die ze daarmee opwekken graag delen met de andere vennoten/leden. Dat is mogelijk als de vzw voldoet aan de voorwaarden voor een energiegemeenschap van burgers (EGB). De leden van een EGB hebben het recht om onder elkaar de energie te delen, die wordt opgewekt met de zonnepanelen waarop de energiegemeenschap een gebruiksrecht heeft. 

Voorwaarden

Wil je een hernieuwbare energiegemeenschap (HEG) oprichten? Dan moet je rekening houden met een aantal voorwaarden. Die voorwaarden zijn deels dezelfde als die voor de EGB:

1. Welke rechtsvorm heeft een HEG? Een HEG is een rechtspersoon.
   1. een HEG is een vennootschap (bv. coöperatieve vennootschap, besloten vennootschap, …) of een vereniging (bv. vzw);
   2. de vennoten of leden van de HEG sluiten daarnaast elk een overeenkomst over hun rechten en verplichtingen met de HEG.
   3. Let op: feitelijke verenigingen (losse groepsverbanden zonder eigen rechtspersoonlijkheid) zoals een familie of een gezin zijn geen energiegemeenschappen. Zij kunnen zich dus niet aanmelden als energiegemeenschap.
       
2. Welk doel heeft een HEG? Een HEG heeft een bepaald hoofddoel.
   1. het hoofddoel: een HEG moet vennoten of leden van de HEG of de omgeving waar de HEG actief is voordelen op ecologisch, economisch of sociaal gebied opleveren;
   2. een HEG heeft niet als doel winst te maken, tenzij ondergeschikt aan haar hoofddoel.
       
3. Wie kan deelnemen aan en heeft zeggenschap over een HEG? Dat is beperkt tot bepaalde groepen.
   1. burgers (natuurlijke personen), lokale overheden, kleine- en middelgrote ondernemingen kunnen deelnemen aan een HEG en hebben er de controle over;
   2. voor de kleine en middelgrote ondernemingen mag de deelname aan de energiegemeenschap niet de belangrijkste commerciële of professionele activiteit vormen.
       
4. Een HEG heeft werkingsgrenzen. Die grenzen bakent de HEG af  op basis van technische of geografische nabijheid. Dat gebeurt in functie van de doelstellingen of activiteiten van de HEG.
    
5. Een HEG gebruikt installaties om haar activiteiten uit te oefenen. De HEG moet zelf eigenaar (rechtspersoon) zijn van die installaties. Ze mag de uitbating van die installaties wel toewijzen aan een derde partij ( zoals dat ook bij een EGB mogelijk is).

Meldingsplicht

Energiegemeenschappen van burgers (EGB) en hernieuwbare-energiegemeenschappen (HEG) moeten zich aanmelden bij de Vlaamse Nutsregulator. Dat is wettelijk verplicht en moet gebeuren binnen 30 dagen na oprichting van de energiegemeenschap.

Moet ik een melding indienen bij de Vlaamse Nutsregulator?

• Er zijn ook vormen van energiedelen waarvoor je geen energiegemeenschap hoeft op te richten, zoals energiedelen met jezelf en energiedelen in een appartementsgebouw of in een multifunctioneel gebouw. Deze vormen van energiedelen hoef je niet te melden bij de Vlaamse Nutsregulator, enkel bij Fluvius via Mijn Fluvius. 
  
  Meer informatie over energiedelen vind je op deze pagina.
   
• In geval van energiedelen binnen een energiegemeenschap, zou je energiegemeenschap geregistreerd moeten zijn in de Kruispuntdatabank van Ondernemingen (KBO) en zou je dus in het bezit moeten zijn van een KBO-nummer. Enkel in dat geval dien je een melding te doen bij de Vlaamse Nutsregulator.

Aangemelde energiegemeenschappen

In onderstaand overzicht geven we weer welke energiegemeenschappen gemeld zijn. 

Let op: Via een melding als energiegemeenschap bij de Vlaamse Nutsregulator, verklaart de organisatie die zich meldt een energiegemeenschap te zijn. De Vlaamse Nutsregulator kan momenteel echter om verschillende redenen niet controleren of elke organisatie die zich heeft gemeld en opgenomen is in de lijst van aangemelde energiegemeenschappen, daadwerkelijk een energiegemeenschap is. 

Voor meer informatie hierover, verwijzen we naar ons rapport m.b.t. energiegemeenschappen, energiedelen en persoon-aan-persoonverkoop.